MISERERE

Relato gañador do I Premio de Relato Asociación Mulleres Progresistas de Vigo:

Miserere

“Tenho esperança? Não tenho.
Tenho vontade de a ter?
Não sei. Ignoro a que venho,
quero dormir e esquecer.”

-Fernando Pessoa.

Na aldea de Fontán hai douscentos trinta e cinco habitantes censados no padrón municipal. Algo que non se corresponde coas cifras reais dado que nas súas casas de pedra, madeira e humidade, hai unhas corenta persoas que habitan nelas durante todo o ano. O resto do censo énchese con familiares, propietarios ausentes, e conveniencias de certos partidos políticos para ter cuberto un cupo de votantes determinado no concello ó que pertence Fontán, que non excede dos dous mil habitantes, repartidos nunha vila principal e nunhas dez aldeas próximas.

Fontán é, a todas luces, un lugar fermoso. Envolta en verdes montañas, a poucos quilómetros da costa das Rías Baixas, sita nun val do río Lérez, bendecida polo sol e agraciada en inverno coa brancura purificadora da neve. A aldea ten incluso unha Casa Rural que ratifica todas estas virtudes en panfletos publicitarios, aínda que quedaron un pouco antigos sendo da primeria remesa que fabricou o concello, fai anos. Non fixeron máis porque realmente ninguén viña a preguntar nunca pola aldea na oficina de información de turismo da vila. Sen contar con que a oficina estivese pechada a maior parte do tempo. Tamén é certo que a Casa Rural de Fontán tampouco lle da para vivir ós seus donos, e leva xa dous anos á venda.

Na vila do concello hai cinco bares-cafeterías-restaurantes. Dúas carnicerías. Un supermercado-ferretería. Dous bancos. Unha dependencia da Guardia Civil. Unha farmacia. Un xardín de infancia. Unha escola –só imparte primaria e tamén fai as veces de biblioteca do pobo, pero únicamente de literatura infantil e xuvenil-. Unha tenda de roupa e zapatillas. Unha papelería de material escolar, de oficina e xornais; non venden libros. En verán hai un chiringuito que abre á beira do río. Hai un centro médico con dous doutores e unha ATS de garda. Se algún día acontece algo e se chama a unha ambulancia, a máis próxima tarda entre unha media hora e corenta e cinco minutos en chegar. Claro que case todo o mundo ten coche, grande.

En Fontán, que está a catro quilómetros e medio do concello, tamén hai moitos coches grandes nas fins de semana, que se aparcan por norma xeral na única praza da aldea, onde luce entre mercedes e ford focus un conxunto de oito hórreos sinalizados nada máis entrar no pobo. Sen embargo, o resto da semana, especialmente no inverno, non hai rastro de automóbiles e os poucos habitantes permanentes da vila se deixan ver, moi de vez en cando, intercambiando pareceres nos bancos da praza sempre que algún raio de sol benevolente os garde do frío inmisericorde que trae o inverno de Fontán.

Na aldea hai unha igrexa románica con sacristía colindante de hormigón e tellado de uralita. Hai misa tódolos días ás sete da tarde e os sábados e domingos ás doce da mañá. O párraco, o padre Luis, é o mesmo para outras catro aldeas veciñas e da unha media de seis misas por día. Non vive en Fontán, senón na vila do concello, e ten un automóbil 4x4 que lle axuda a chegar a tempo a tódolos pobos nos que oficia. O padre Luis coñece ben aos veciños de Fontán, pero fala pouco con eles. Tenta mediar nos problemas sociais mediante as lecturas da misa, sempre escolle coidadosamente os textos bíblicos e no sermón procura explicar ao mínimo detalle as ensinanzas que hai que extraer deles. Sen embargo, o padre Luis nunca queda suficiente tempo en Fontán como para averiguar se a súa estratexia xurde efecto.

De tódolos xeitos, é unha flema típica da comarca a de deixar estar os problemas. E iso non é un defecto, senón unha característica máis ou menos inocua. As xentes destes montes saben que as cousas pasan como teñen que pasar, que é a vontade do Santísimo, e que xa pode baixar o Lérez moi sucio un ano, que na primavera seguinte a auga volve estar cristalina coma sempre.

*

Na décima casa de Fontán, no monte vello da aldea, vive a señora Clara.

-Rapaz.

-Que?

-Auga.

A señora Clara ten oitenta e dous anos. Ten un fillo de corenta e catro que vive con ela.

-Si, Madre.

-Apura.

O seu fillo chámase Caín. A casa da señora Clara e de Caín cheira a mexo, humidade e frío. O frío tamén pode ter un cheiro, si é moi intenso.

-Axúdame a levantar.

-Vou, Madre.

A señora Clara pensou que nunca podería ter fillos, díxollo un doutor cando era xoven, porque a señora Clara era filla dun matrimonio de dous curmáns entre sí. Tivérona moi tarde, e moi cedo para a vida de Clara, cando quería casar cun mariñeiro de Ferrol, un médico díxolle iso: que nunca podería ter fillos.

-O camisón non o saco. Está quente de durmir con el e ti sempre o lavas mal.

-A auga do río vai moi fría estes días, Madre.

-Pois non mo saques. Trae a bata.

O mariñeiro de Ferrol marchou espantado da idea de casar cunha muller estéril, que se non servía para dar fillos difícilmente podería servir para calquera outra cousa. Así que Clara resignouse a quedar sola no mundo. Ata que nas festas da Peregrina de Pontevedra do ano 58 coñeceu a un labrego do interior que fixera unha pequenísima fortuna cun gando coa que comprara un traxe novo e baixara á capital da provincia a buscar unha muller. Elixiu a Clara, que se converteu na señora Clara ó casar, e os dous foron a vivir a Fontán na casa do labrego. A señora Clara non lle dixo que non podía ter fillos. Intentábano tódolas noites, pero durante os catro primeiros anos de matrimonio non houbo resultados. O labrego, resignado, pensando que aquilo era un castigo divino, rezaba Salmos completos tódolos días, unha especial forma de oración que elixira a conciencia.

-Dame leite.

-Case non queda.

-Pois tes que ir a pedirlle a Rafael.

-Si, Madre.

Ata que un día outro médico diferente díxolle á señora Clara que estaba embarazada. E non ía dar a luz a un só neno, senón a dous. Naquel tempo tiña xa trinta e oito anos, e para aquela época, un embarazo con esa idade era case un milagre. Os Salmos na casa do labrego aumentaron.

-Madre, vou dar un paseo.

-Xa podes volver pronto, vandallo, porque como me entere eu de que vas por ahí a gastar os meus cartos en chiquitas a esta casa non volves, oes, a esta casa non volves, vandallo…

Debido á idade da nai, o médico recomendou ao matrimonio que a muller dera a luz nun hospital cualificado, de xeito que o mesmo día que saía de contas a señora Clara marchou a Santiago. Aquela recomendación resultou determinante xa que no momento do parto tiveron que practicar unha arriscada cesárea para nai e fillos, os dous bebés se mantiñan vivos apenas por un fío de vida. Resultaron ser siameses, unidos polas cabezas, estrano lazo de irmáns no que un dos dous levou a peor parte. Un bebé tiña unha pequena parte do seu cráneo incrustado no do outro. Os médicos informaron aos pais de que debían separalos inmediatamente e sacrificar a un dos dous: inevitablemente, a aquel que tiña a masa encefálica menos perxudicada. En consecuencia, o neno que dalgún xeito invadira o cráneo do seu irmán foi o que sobreviviu. O outro, morreu na operación. O pai deu grazas a Deus porque un dos seus fillos conseguira salvarse. Pero a señora Clara, sen embargo, considerou aquilo un castigo e actuou en consecuencia: púxose de luto polo fillo morto e fixeron un enterro solemne en Fontán. Enterraban a un fillo mentres o outro chuchaba da teta. Así, a pesar da retranca do seu marido, a señora Clara chamou Abel ao fillo morto e púxolle Caín a aquel que sobrevivira afundindo a cabeza do seu irmán. A señora Clara determinaba así a relación co seu fillo para sempre. Caín, ademáis da carga imposta no seu nome, quedou cunha marca imborrable en recordo do seu irmán: unha lixeria fenda na parte dereita da cabeza, que tiña forma de culler. A consecuencia de tal marca era un pequeno atraso mental, case imperceptible para as xentes de Fontán. Caín e a señora Clara quedaron sós no ano 87, cando morreu o labrego.

-Caín, Caín, ven aquí, lambón!

-Si, Madre, xa vou, vou.

-Caín no báter pola túa culpa, lambón, maricón, mira, mexaches por fora i eu resbalei, ven aquí lambón, ai, que vou morrer, vou morrer…

A señora Clara está enferma pero non o sabe ninguén. Só Caín. Unha vez ao ano viña un médico a revisar a tódolos vellos de Fontán, pero a señora Clara sempre lle di a Caín que non conteste a xente que non coñeza. A señora Clara ten Párkinson pero nin ela nin o seu fillo saben poñerlle nome a eses tremores que lle dan durante todo o día. Viven da pensión de viúva dela, e dalgúns cartos que deixou o labrego, que chegou a acumular bastantes. A señora Clara sabe ben onde están eses cartos. De feito, durme enriba deles. Caín bebe a maior parte do día, pero sempre procura axudar á súa nai en todo. Ningún dos dous saben que a señora Clara vai ir a peor nestes días. Caín quere á súa Madre por enriba de tódalas cousas.

-Ven aquí, hai que dicir o Salmo do teu pai… Ven…

-Vou, Madre.

-Axeónllate aquí, ó meu carón… Dame o rosario… Tenme piedad, oh Dios, según tu amor, por tu inmensa ternura borra mi delito, lávame a fondo de mi culpa, y de mi pecado purifícame…

Tódolos días, nai e fillo recordan ao labrego rezando o seu Salmo favorito. En castelán, como non podía ser doutra forma. Caín non sabe ler pero sábeo de memoria porque creceu con el, escoitándoo tódolos días sen excepción. Hai unha parte, a que Madre lle fai dicir a el en voz alta, que lle resulta especialmente confusa:

-Pues mi delito yo lo reconozco, mi pecado sin cesar está ante mí; contra Ti, contra Ti solo he pecado, lo malo a tus ojos cometí. Por que aparezca tu justicia cuando hablas y tu victoria cuando juzgas. Mira que en la culpa ya nací, pecador me concibió mi madre.

Caín non sabe como é que Deus foi capaz de crear unha oración específica para el, para el só. Pregúntase si o resto da xente ten tamén cada un a súa oración especial, do mesmo xeito que a el lle outorgou Deus o Salmo número cincuenta e un: o Miserere.

Ten piedade.

*

O alcalde do concello ó que pertence a aldea chámase Bernabé Carballedo, ten cincuenta e oito anos, está casado e ten tres fillos: un home e dúas mulleres. As mozas son María José e Andrea, e traballan no seu concello en funcións de secretarias desde que cumpriron, cada unha ao seu tempo, os dezaoito anos. A muller, Emilia, só traballa na casa, pero gústalle baixar á capital da provincia cada sábado a comprar roupa que estrear na misa de domingo. Carballedo non ten estudios. A pesar diso, antes de ser mandatario era xa coñecido de tódolos seus conveciños por facer fortuna cunha empresa familiar de aluguer de maquinaria para obras que evolucionou cara a súa propia constructora. A empresa, cando Carballedo se presentou as eleccións municipais, pasou ao cargo absoluto do seu fillo maior, Enrique. É un home apacible que presume de coñecer a todo o mundo no seu concello. Gústalle deixarse ver nos bares, na misa, e na porta mesma dos colexios electorais o día que hai eleccións. Vai de porta en porta a animar a votar, saúda a todo o mundo, fuma puros e bica ás vellas e aos nenos. Hai unha rapaza na aldea de Fontán, Margarita, de trinta e cinco anos cumpridos, que ten síndrome de down. Margarita ten a idade mental dunha nena de seis. Nunha ocasión, as fillas de Carballedo foron vistas na aldea axudando a Margarita a ir a votar. Levábana do brazo. Paraban a falar amigablemente coas xentes, mentres Margarita ría e divertíase coa ilusión de que María José e Andrea lle deixaran levar aquel papeliño importante na man –a papeleta electoral-.

Carballedo ten maioría absoluta. Está cumprindo a súa quinta lexislatura.

Neste concello, polo menos desde que está ao mando Carballedo, nunca pasa nada. Só aconteceu un suceso desagradable que se recorde pola súa capacidade de perturbación na convivencia dos veciños. Era o primeiro ano que Carballedo era alcalde, en 1987. Un dos veráns menos calurosos que se recordaban. Chovera durante prácticamente todo o mes de xullo. En agosto eran as festas do patrón de Fontán, San Lorenzo, que morreu abrasado nunha parrilla. Así que se traían polo menos un par de osquestras ao pobo que tocaban sen parar durante unha soa noite. Fontán enchíase de xentes da vila e das aldeas dos arredores. Había misa pola mañá, xogos durante todo o día para os nenos e verbena pola noite. Festa Rachada de Fontán, dicían os carteis da comisión de festas. Aquel ano incluso fixeran unha queimada multitudinaria. Caín tiña por aquel entón vintecinco anos. O seu pai era o presidente da devandita comisión de festas, aparte dun dos máis xenerosos cos donativos. De modo que o pai de Caín controlaba cada detalle, recibía aos compoñentes das orquestras e tomaba chiquitas coas autoridades locales, o alcalde Carballedo incluído. Caín ía detrás del todo o día, intentaba axudarlle en todo aínda que normalmente só era requerido para levar caixas de botellas dun lado ao outro ou para axudar a mover os grandes autofalantes das orquestras. Ao chegar a noite os mozos bailaban e bebían ao son da música e as mulleres baixaban á praza coas súas mellores galas. Era o único día grande do ano en Fontán e todo o mundo saía a disfrutar da festa. Pero como en toda celebración, o alcol corría con demasiada lixereza, e nalgún momento entre as tres e as tres e cuarto da madrugada, un rapaz de trinta anos da parroquia veciña de Cesán comezou unha forte discusión cun dos membros da comisión de festas. Non se sabía realmente por que se orixinara a disputa, pero tódalas partes estaban bastante bebidas naquel momento. A escandalera comezou a atraer a atención dos veciños por enriba da música das orquestras. Na confusión etílica de música e berros, o rapaz de Cesán sacou unha faca que, non se sabe por que, acabou cravada entre as costelas do pai de Caín, que se metera na discusión para tentar mediar pacíficamente. O labrego morreu nos brazos do veciño que tentara defender. Seu fillo, Caín, non se atopaba na vila nese momento porque, abrumado polo ruido, decidira baixar só ao Lérez, como facía cada vez que se sentía inquieto, para poder tirar pedras ao fondo do río. Cando Caín oíu que a música paraba e que se escoitaba unha caótica sinfonía de berros e sereas, subiu correndo o vello camiño que levaba a Fontán. Non entendeu demasiado do que acontecera, segundo llo explicaron, pero sí comprendeu que seu pai non volvería xamais.

O rapaz de Cesán que o asasinara, case que seguro, sen intención, aproveitara a confusión inicial para fuxir despavorido cara ao monte vello. Asustado polas consecuencias do seu acto, xa espabilado dos efectos do alcol mediante o susto, o rapaz sabía que tiña que esconderse. Polo menos dos veciños. Podería ir polo día e entregarse na Guardia Civil, pero naquel momento tiña demasiado medo como para tentar volver a Fontán. Sen coñecer aquel monte, cos pantalóns mexados, o alcol molestándolle aínda no estómago e a faca ensanguentada nunha man, o rapaz tentou fundirse na negrura do monte e atopar algún buraco que o axudase a pensar con algún nivel de claridade. Ninguén foi tras del. Cando chegou a Guardia Civil, o comandante andaluz destinado na vila do concello só mirou cara o monte escuro e dixo:

-Esperen, esperen. Este baja y si no baja mañana lo traemos arrastrado por los cojones.

Como consolados por aquela frase de rabia contida, ningún veciño tentou subir ao monte para facer xustiza pola súa conta. Caín tampouco. Foi onda a nai, que marchara antes da festa para acostarse, e contoulle o que lle contaran a el na praza. A señora Clara chamoulle fillo de puta sen perder a compostura. Quitou o camisón, foi ao armario, puxo un vestido negro e un pano de igual cor na cabeza, e volveu a meterse na cama. O alcalde Carballedo, moi furioso e indignado, fíxose cargo de todo. Chamou á funeraria, e estaba pendiente de Caín todo o tempo. Dícialle:

-Ti non te preocupes por nada, rapaz. Ese cabrón vai apodrecer no cárcere. Vai apodrecer.

Caín non dixo nada en toda a noite. Só miraba a aquel monte vello ao que escapara ao rapaz, aquel monte no que el medrara, pasando horas cazando coellos coas mans e matando esquíos a pedradas.

Ao día seguinte, a Guardia Civil organizou un dispositivo de busca aberto á participación de tódolos veciños e o párraco, o padre Luis, organizou unha misa urxente para as oito da mañá á que convocou a cada alma da súa parroquia. A tensión durante a celebración da misa era máis forte que o cheiro do incienso no ambiente. E foi a peor cando o padre Luis, que tiña certa enerxía de angustia nas miradas que enviaba nerviosamente sobre cada veciño, fixo un sermón en torno á culpabilidade e a capacidade de perdón cando había arrepentimento… Por suposto que o padre Luis tivo presente ao admirable veciño morto a noite anterior, e tódalas oracións foron pola súa alma. Pero o que o padre Luis parecía ansioso por comunicar ós seus fieis era a necesidade da reflexión naqueles momentos tan duros. Moitos homes da aldea marcharon da misa antes de que rematara. E xa cando só quedaban mulleres, o padre Luis terminou a misa e saíu escopetado para a sacristía. Os homes marcharan da misa para unirse ao dispositivo de busca da Guardia Civil. Todo veciño tiña advertencia de dar parte se vía algo sospeitoso, e a descripción do rapaz foi repartida nunha folla escrita a man e fotocopiada en tódalas casas.

O rapaz de Cesán pasara a noite agochado no tronco baleiro dun carballo tumbado. Tiña os ollos inchados de chorar e non durmir. Despois de cavilar e rezar durante cinco horas seguidas decidira baixar á aldea e entregarse no primeiro coche da Guardia Civil que vira: meténdose dentro primeiro, se podía, para evitar que os veciños fosen a por el.

De xeito que tentou armarse dun valor que non posuía e enfilou monte abaixo, despacio, buscando as poucas sombras que atopaba, para volver a Fontán.

O dispositivo de busca da autoridade non atopou ao rapaz aquela mañá. Tampouco se entregou a ningún furgón ou patrulla. O rapaz de Cesán apareceu afogado cinco días máis tarde, co corpo inchado de auga e cheo de moratóns, atrapado nuns rápidos do Lérez a tres quilómetros de Fontán, río abaixo. O parte xudicial atribuíu os moratóns aos golpes que o cadáver debeu dar coas pedras do río. As conclusións da investigación, sen testemuñas nin probas, emitiron que o rapaz caíra ou se tirara ao río, toleando de culpa e medo. Os medios de comunicación visitaron Fontán durante un par de semanas. O alcalde Carballedo facía declaración case tódolos días sobre o que calificou como “un desgraciado suceso que veu acabar con dúas vidas, e sobre todo, a máis pesada no meu sentir de alcalde, a dun veciño querido e respetado por todos nunha vila na que ninguén lle fai mal a ninguén”.

Ninguén.

O alcalde foi visitar á señora Clara e a Caín moitas veces. Sempre lle daba unha boa aperta de mans. Díxolles que non lles había de faltar nada, que o concello os ía a axudar en todo o que humanamente puidese. Carballedo ofrécelle traballiños a Caín de vez en cando. Estivo cinco anos nas brigadas anti-incendios, aínda que por certos cambios políticos quitáronlle aquel posto. De vez en cando encárganlle que limpe o monte, a estrada, que axude a levar cousas pesadas nalgunha obra. Caín non lembra demasiado aquel día no que morreu seu pai. Pero segue baixando ao río Lérez a tirar pedras. É algo que fai desde neno.

Así foi como Caín e a señora Clara quedaron sós na décima casa de Fontán. As xentes non teñen costume de lembralo suceso, aínda que está presente no ambiente tódolos anos, cando chegan as festas de San Lorenzo, coma un segredo coñecido por todos ao que nunca se lle dará voz.

*

Un dos veciños de Fontán cos que máis trata Caín, ou máis ben o que máis tenta tratar con el, é Rafael, un rapaz que quedou orfo con quince anos por mor da heroína que acabou con seus pais, e que foi acollido e criado desde entón na aldea pola súa avoa, a señora Manuela, que finou fai tres anos, cando Rafael contaba vintetrés. Desde entón, o rapaz tomou cargo das posesións da súa avoa: casa, horta, galiñeiro pequeno e dúas vacas chamadas Marilín e Escarlata. Rafael traballa arreo tódolos días, na casa e no campo, para subsistir sen ter que depender de ninguén. A súa avoa ensinoulle ben, e el pensa que o mellor modo de agradecerllo é continuar o traballo humilde e moitas veces desagradecido que facía aquela muller, en facer ruido, en silencio, sen molestar a ninguén. Labrego e pobre, Rafa non ten os soños dos rapaces da súa idade: non quere mercar un coche, nin mudarse á cidade, nin traballar en algo menos cansado, nin tan sequera confía en atopar unha moza. Ás veces, cando leva a pastar a Marilín e a Escarlata, túmbase na herba mirando o ceo e busca nas nubes a forma dun cabalo. Desexaría ter diñeiro suficiente para mercar un que lle facilitara o traballo. Chamaríalle “Rei”, porque os cabalos sempre lle pareceron animais con andares maxestuosos, aínda que tamén recoñece un grande orgullo na parsimonia consciente das súas queridas vacas. Secretamente, quere ter a “Rei” para poder cabalgar con el polos montes que rodean Fontán, sentir a liberdade do seu vento no galope para tocala ilusión de escapar a ningures. Pero si nunca gaña para poder mercar o cabalo, non pasa nada, e se lle preguntan, Rafa di, sinceramente, que está onde quere estar.

Rafael vai hoxe a levarlle dúas galiñas a Caín e a súa nai. Son das que dan bos ovos. Últimamente non ve salir á señora Clara e preocúpalle un pouco que teñan problemas. Nunca entra na casa, Caín nunca lle invita a pasar. Pero iso a el non lle importa, sabe ben cómo viven estas xentes. O único que quere é que teñan algo de comer. Caín e a señora Clara xa non se relacionan cos demáis veciños como deberían, e Rafael sospeita que aparte da interacción social tamén están deixando abandonados os seus hábitos de alimentación. A súa avoa sempre lle dicía que había que coidarse un pouco daquela familia, xa cando vivía o labrego. Rafael non escoitaba, dicía que da xente desgraciada non había que ter medo. A señora Manuela sempre negaba coa cabeza, gardaba silencio, murmuraba: Non é eso, fillo, non é eso…

A señora Clara, vestida de negro, está sentada na cociña da súa casa, mirando pola fiestra. Ve chegar a Rafael con dúas galiñas nas mans. Avisa a Caín, que chega do baño coa cremalleira do pantalón aberta e sen camiseta, cheirando a viño e terra.

-Mira, ahí ven ese… Corvos, corvos… Morde sempre a man que ven a ofrecerche algo, fillo, porque ás veces esas mans só van ao teu pescozo. Entendes? Mira o que lle pasou ao teu pai. Son corvos, todos, voando en círculos ao noso redor. Ti non es coma eles.

-Rafa é amigo meu, Madre.

-Ti que vas ter amigos, si es tonto! Vai ahí fora e que che dea o que queira. Logo, que marche. E ti volves aquí, entendes?

-Si, Madre.

Caín saíu tal e como estaba a recibir a Rafael.

-Ola, home!

-Ola, Rafa.

-Troúxenche este par de galiñas. Dan bos ovos. Penso que túa nai poderá sacar unhas boas tortillas deles.

-Mmm, vale.

-Como está ela?

-Ben.

-Estades os dous ben?

-Si.

-Veu Mónica por aquí últimamente?

Mónica era a asistente social do concello. Non pasaba por alí facía un ano e medio.

-Si. Ás veces ven. Tráenos cousas.

-Vale.

-A miña Madre di que ten frío estes días.

-Por iso saídes menos, non?

-Si.

-O padre Luis non veu por aquí?

-Non... Non sei. Eu só o vexo na misa.

-Xa.

-Grazas polas galiñas, Rafa.

-Non hai de que, Caín. Teño moito que facer na casa. Dalle recordos á túa nai. Coidádevos moito, si?

-Si. Abur Rafa.

-Deica logo.

Caín entrou dentro da casa coas dúas galiñas que se axitaban e meneaban, incapaces de desfacerse das cordas que as mantiñan ben atadas. Caín amosoullas á súa Madre.

-Corvos, corvos…

Caín vai coas galiñas á parte de atrás da casa, sóltaas no que noutros tempos foi un salón e péchalles a porta. Vai ser hora de ir deitando á súa nai e ponse a prepararlle o camisón da noite. Despois, el sairá, porque en noites coma esta Caín vai aos campos de pasto do monte vello da aldea, e agarda agochado nos muros a que o dono das únicas tres ovellas de Fontán marche confiado a durmir. Entón Caín sae e séntase preto delas, falándolles baixiño, dicindo: Ven bonita, ven bonita. Algunha vez ao mes, cando Caín é quen de aforrar a paga que lle dan os seus traballiños para o concello, sae da casa nada más deitarse a Madre e cruza pola pista vella o coto de caza do monte, anda dous quilómetros a través e logo baixa á estrada nacional onde camiña outros catro quilómetros ata un local situado á beira mesma da estrada, chamado Club Perlas. Alí traballa unha colombiana gorda e mulata de felinos ollos verdes á que todos coñecen por Yasmín, aínda que se trata seguramente dun alcume. Caín pensa ás veces que quere a Yasmín máis que á Madre, aínda que logo tende a presinarse despois de pensar semellante cousa. Yasmín é moi boa con él, chámalle “corasón”, acarícialle a calva cando están xuntos na cama e nunca lle cobra a cervexa que Caín toma antes de reenprender o camiño de volta a Fontán, normalmente dúas horas antes da saída do sol. O que Caín non sabe é que Yasmín aplícalle unha tarifa algo máis cara que ó resto dos clientes, posto que Caín soe chegar sen asear da súa casa e Yasmín ten que aplicarse con el con pano e palangana. Cando Caín chega ao Club Perlas, senta sempre na mesma cadeira, agochado na barra, agardando a que Yasmín baixe de facer algún servizo. Cando a ve enfilar cara el, sempre murmura: Ven bonita, ven bonita…

*

Días máis tarde apareceu por Fontán un can abandoado. Iso era bastante habitual considerando que a aldea estaba ao lado mesmo da estrada nacional. Ás veces aparecían mortos, no asfalto; outras, arrastrábanse feridos ata a aldea. Nalgunhas ocasións estaban desorientados e continuaban camiño, e noutras, coma naquela, parecían medoñentos e necesitados. Aquel pastor alemán que foi dar a Fontán tivo sorte porque se atopou con Rafael. Debía ser un cadeliño aínda porque non era demasiado alto. Tiña un pelaxe bonito e suave. Rafa pensou que tería que chamar ao Seprona, facer porque o levaran de alí, pero en canto viu a festa que lle facía ao darlle un cachiño de xamón das sobras da comida decatouse de que xa estaba perdido, e aquel can de ollos sinceiros sería o particular cabalo que nunca podería mercar. Chamoulle “Rei”. O pastor alemán converteuse nun amigo inseparable. Rafa daba longos paseos con el pola aldea e os arredores e Rei era quen de ir e vir facendo o mesmo percorrido ca el vinte veces. Era un can valente pero pacífico –sempre que atopaba outro can milhomeiro el miraba a Rafa e pegábase preto del, non porque non puidera enfrontarse a calquera bicho que se lle puxera diante, senón porque non quería incomodar ao seu dono-. Rei mataba ás abellas dun dentellazo coa súa potente mandíbula de pastor. E era o coidador máis fiel de Marilín e Escarlata, que aínda que ao primeiro tiveron certas reticencias para adoptar ao seu novo amigo, conseguiron facerse á idea grazas a aquela cualidade de Rei de espantar aos bichos voadores cos seus mordiscos ao ar. Rafa non era quen de crelo, pero ás veces vía nos ollos daquel can a bondade pura que só contemplara, facía anos, nos olliños cansados da súa avoa Manuela. Rapaz e can tumbábanse xuntos na herba, e Rafa rascáballe ben o pelaxe do pescozo. Rafa sempre lle dicía o mesmo:

-Quen quere cabalo real téndote a ti, eh, pastor…

Rei ladraba movendo o rabo.

Caín coñecía a Rei. Rafa amosoullo nada máis atopalo. A Caín non lle gustan demasiado os animais en xeral. Pensa que só serven para traballar, e aos cans non lles atopa demasiado utilidade, polo que pensa que son tontos e vagos e que non serven para nada. Caín non entende por que Rafa ten un can, ou por que parece quererlle tanto. Para Caín, os cans teñen bocas con demasiados dentes, e eses dentes só poden ser para morder. Aínda así, o can de Rafa semella terlle aprecio. Sempre tenta ofrecerlle a súa cabeza peluda para que a acaricie. Caín tenta facelo cando Rafa está diante, pero dalle bastante noxo. Un día de orballo estaba cortando maleza ao redor da súa casa cando apareceu Rei, sen Rafa. Caín deixou de cortar co fouciño e quedouse moi parado, desconfiando do can. Comezou a sentir medo. Aquela mirada fixa do can non lle gustaba. Comezou a observalo e viu aquel fuciño grande, imaxinou os dentes que había debaixo, decatouse do moito que se parecía aquel can a un lobo –seu pai sempre lle dicía que por aqueles montes, en tempos, houbera lobos, e que había que acabar con todos eles porque atacaban aos homes e aos seus gandos-. O can comezou a movelo rabo e acercouse a Caín, pouco a pouco, coas orelliñas agachadas. Caín soubo entón que o can non lle faría mal ningún. Así que, cando viu que estaba suficientemente preto del, elevou no ar o fouciño e clavoullo no lombo con toda a forza da que foi capaz. O can soltou un queixume agudo e saíu correndo, ferido e deixando tras de sí un rego de sangue. Caín tranquilizouse entón e volveu á súa tarefa de cortar maleza.

Dous días despois Rafa achégase pola casa de Caín. Pese ao que pensaban moitos na aldea, Caín non era parvo. Despois de cortala maleza e coa axuda da fina chuvia que caía, pasou unhas cantas veces a mangueira para asegurarse de que a sangue deixada polo can diante da súa casa desaparecese.

-Ti non verías a ninguén facéndolle mal, non?

-Se vira tal, diríacho.

Rafa contén as bágoas malamente.

-Morreu esta mañá. Desangrado. Non sabía onde levalo. Chamei ao Seprona, a ver si polo menos averiguaban quen foi o fillo de puta, pero nada…

-Só era un can, home. Non é coma se che morrera unha vaca.

­-Era máis ca un can. Era un amigo.

-Pero eu tamén son o teu amigo.

Rafa asente, a duras penas, e marcha para a súa casa. Caín pasa aquela tarde mirando o seu fouciño. Logo baixa ata o río con el na man. Tira unhas cantas pedras na auga. Despois, tira o fouciño. Non mira atrás e enfila monte arriba, camiño de ir ver a Yasmín.

*

Cando Caín chega á casa son as sete da mañá e calcula que é a hora na que a Madre xa estará medio esperta na cama, agardando a que el chegue para levantala. Caín entra na casa, bota unha ollada no salón onde as dúas galiñas que lle deu Rafa descansan tranquilas, e vai cara a habitación da súa Madre. Cando mira, o colchón está baleiro. Alarmado, percorre a casa buscándoa. Non a atopa. Berra. Madre, Madre! Ninguén contesta. Aos ollos de Caín comeza a chegar un calor pouco coñecido que só sentira cando neno, dalgunha vez que na feira de Silleda perdera de vista as mans protectoras da Madre. Sente humidade na vista. Segue buscando, berrando. Ao cabo duns minutos o único que oe é o espertar das galiñas. Vai ao salón, cólleas polas patas e comeza a axitar nelas. Tira unha contra a parede. A galiña consegue mover as ás torpemente e rematar no chan, mareada. Cae no chan. Caín volve á habitación da Madre, senta na súa cama, chora como un neno, esta vez sí. Permanece así varios minutos, quieto, mirando un punto do sucio chan. Despois oe un leve, levísimo laio. Corre a mirar debaixo da cama.

Enroscada como unha culebra, co brazo esquerdo agarrotado, a Madre ten un ollo medio aberto e a súa boca semella a dun pez fóra da agua. Caín tenta sacala. Ela aráñalle coa man dereita. Ten as unllas moi largas e moi negras. Faille sangue.

-Déixame quedar aquí, que teño medo dos corvos… Déixame estar aquí…

-Madre!

-Non, déixame, aquí non me ven os corvos. Ven, filliño, ven comigo, gárdate dos corvos.

Caín tenta meterse con ela debaixo do colchón, por facerlle caso. Ela agárralle forte, co brazo esquerdo cada vez máis agarrotado.

-Mira meu rei… ven aquí meu rei… filliño bonito, ven, ven… mira, hai xente mala ahí fóra, haiche moita xente mala nese mundo grande, grande… ti es demasiado bo para toda esa xente mala… corvos, corvos, eu tamén son demasiado boa… vamos facer unha cousa, vamos gardarnos de toda a xente mala aquí… corvos, veñen, pero non nos van facer mal. Non van poder.

Caín decátase de que entre o ferro da cama e o colchón hai algo estrano. Cartos. Centos, cecais miles de billetes acumulados. Pesetas, euros, ve moedas no chan tamén.

Quedan así, baixo a cama, ata que se fai noite outra vez. Nalgún momento do día a nai de Caín pechou os ollos, apretoulle a man e finou. Caín sabía o que lle pasaba á súa Madre, aínda que non o comprendera totalmente, como cando viu a seu pai na praza aquel día de San Lorenzo. Cando xa é noite pechada, sae de debaixo da cama. Agarra unha caixa de mixtos e un cartón de Don Simón que tiña no seu cuarto e baleira o contido sobre a cama da Madre. Préndelle lume e marcha fora da casa. Agarda. Non tardan en asomarse as lapas. Caín queda quieto, de pe, mirando como se consume a casa.

Ao cabo duns minutos Rafael chega sen alento, en ropa interior, berrándolle.

-Pero Caín, que pasa, home, que pasa? Que fixeches?

Rafa agárrao pola roupa, Caín non se move.

-A miña Madre morreu.

Rafael mírao a el e logo mira as lapas. Pecha os ollos varias veces, volve a mirar a Caín, sen dicir nada. Caín non deixa de mirar o lume, de pe, quieto.

-Non quería que a vira morta ninguén. Non vai quedar nadiña dela e vaise converter nunha ialma bonita. Non lle vai facer falta cadaleito.

Rafael bota as mans á cabeza.

-Pero… pero… ti non ves que quedaches sin nada? Sin nada, Caín?

Rafa senta no chan, bota unha man ao peito. Caín mira a súa casa desfacéndose e Rafael mírao a el, parado, a fenda da súa cabeza con forma de culler iluminada polo lume. É menos profunda do que parecía noutras ocasións.

-Queimáronse tamén as túas galiñas, Rafa.

-Non pasa nada.

-Daban bos ovos.

-Sí.

Pronto oen como outros veciños comezan a achegarse. Rafael érguese entón e comeza a temer que haxa conclusións precipitadas.

-Temos que chamar á Guardia Civil, Caín.

Caín mira a Rafa por primeira vez.

-Eu marcho -dille.

E marcha, métese no monte vello, na escuridade absoluta. Rafael sabe que Caín coñece ese monte como a palma da súa man e que é inútil ir a buscalo. Deixa que marche. O lume que consume a casa da señora Clara ilumina as casas baleiras dos ausentes de Fontán.

*

Do que aconteceu nas horas seguintes deron conta os xornais de tirada nacional, os semanarios, as televisións públicas e privadas e as emisoras de radio-novas. A prostituta asasinada chamábase Adelaida Corcuera Castro, tiña trinta e cinco anos e dous fillos pequenos que deixara en Colombia antes de vir a traballar a España. Os medios dixeron por norma xeral que se trataba dun crime paixoal. O presunto autor, que tiña un nome escondido baixo as iniciais C.S.G., era un home de corenta e catro anos, veciño da vila de Fontán. O suxeto foi atopado na escena do crime, non fixo declaracións nin opuxo resistencia, e se atopa retido en prisión sen fianza no cárcere de A Lama.

O alcalde Carballedo negouse a facer calquera declaración na prensa, argumentando que a súa era unha vila pacífica que non debería verse desvirtuada polo cruel crime dun “individuo despreciábel” que nada ten que ver co resto dos veciños.

Ao cabo dunhas semanas de estar o suceso en boca de todos, Fontán volveu ser unha vila tranquila. Como calquera outra. Como os centos de aldeas que palpitan no interior desta terra. Marcharon os medios de comunicación, desapareceron os xornalistas e as mencións, cada vez máis pequenas, na sección de sucesos dos xornais. Outro inverno chegou e pasou. Rafael volveu ter un can que apareceu abandoado, pero alguén llo envenenou con estrinina aos poucos meses. Carballedo volveu a presentarse as eleccións. O padre Luis agora xa non escolle lecturas bíblicas para as misas, só recita salmos. En Fontán redúcese o número de habitantes do censo. A auga do Lérez baixa cada ano máis xeada.

Aparentemente, o río segue sendo o mesmo, igual que a aldea, os montes, as xentes; o mesmo mundo e a mesma vida baixan impasibles no seu curso. Pero no fondo, dando conta dos anos que pasan, as pedras que Caín tirara sendo neno repousan soportando os embistes das correntes.